Η εμπιστοσύνη κερδίζεται ή χαρίζεται;

Πόσο στερεότυπη είναι η φράση 'κερδίζω την εμπιστοσύνη'! Σε σημείο που ίσως η λέξη 'εμπιστοσύνη' γίνεται αυτονόητος συνειρμός δίπλα στη λέξη 'κερδίζω' . Κι όμως για τις σχέσεις μας είναι πολύ πιο βοηθητικό όταν η εμπιστοσύνη χαρίζεται αντί να κερδίζεται.

Η πεποίθηση ότι σε μια σχέση η εμπιστοσύνη προς τον άλλον θα πρέπει κερδηθεί από αυτόν, αποτελεί μια στάση μας μέσα στη σχέση αυτή. Με βάση την οπτική αυτή,ο άλλος πρέπει να αγωνιστεί για να αποκτήσει την εμπιστοσύνη μας και περιμένουμε συνεπώς να την κερδίσει αποδεικνύοντας ότι τη δικαιούται και ότι την αξίζει. Μέσα λοιπόν από μια τέτοια προσδοκία και εμείς και ο άλλος μπαίνουμε σε μια σχέση αξιολόγησης. Εμείς γινόμαστε αυτός που περιμένει να 'δει' και ο άλλος που προσπαθεί να 'δείξει'. Πόσο κουραστικό ακούγεται και για τους δυο; Είναι τουλάχιστον αποτελεσματικό;

Ας το δούμε μέσα από ένα παράδειγμα ζευγαριού και σε ότι αφορά την αναγνώριση του συντρόφου ως 'καλός πατέρας' από τη γυναίκα. Το να περιμένει η μητέρα από τον πατέρα των παιδιών της να της κερδίσει την εμπιστοσύνη, συνεπάγεται στενή παρακολούθηση της συμπεριφοράς του. Στο μυαλό της όσο πιο στενά παρακολουθεί, τόσο πιο αξιόπιστο θα είναι το συμπέρασμα της ότι είναι ικανός πατέρας. Αυτό την κάνει πολύ προσεκτική στην παρακολούθησή της και αυστηρή στην αξιολόγησή της. Από την άλλη πλευρά, ο πατέρας βιώνει την αξιολόγησή του μέσα στη σχέση τους. Λίγο οι συνεχείς ερωτήσεις, λίγο οι διαρκείς υποδείξεις, λίγο το ύφος στη φωνή της, άλλωστε η επιφύλαξη δύσκολα κρύβεται. Αυτά θα τον κάνουν είτε πιο αγχωμένο στην επαφή με τα παιδιά είτε πιο θυμωμένο απέναντι της. Πιο προσεκτικό; Ίσως. Θα δώσει όμως τον καλύτερο εαυτό του στο ρόλο του πατέρα; Μάλλον όχι, γιατί σπάνια δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας σε δοκιμασίες. Τον καλύτερο εαυτό μας τον δίνουμε όταν ελεύθερα και συγκεντρωμένα λειτουργούμε απολαμβάνοντας αυτό που κάνουμε. Τις στιγμές που θα φροντίζει τα παιδιά ίσως να προσπαθεί υπερβολικά να συμμορφωθεί σε οδηγίες της γυναίκας του ή να θυμώνει που τις ακολουθεί ενώ δε συμφωνεί- αντί συγκεντρωμένα να αφοσιώνεται στα παιδιά εκείνη τη στιγμή. Έτσι λοιπόν, από τη μία ο πατέρας των παιδιών δε θα λειτουργεί στο βέλτιστο των δυνατοτήτων του αλλά και η μητέρα μόνο εμπιστοσύνη δε θα νιώθει! Συνήθως αυτό που συμβαίνει είναι να βρίσκουμε αυτό που ψάχνουμε, τη στιγμή που ένα πλήθος άλλων πληροφοριών είναι μπροστά στα μάτια μας. Έτσι κατά πάσα πιθανότητα η μητέρα αυτή στρέφοντας την προσοχή της προς τα λάθη του μπαμπά αυτά και να βρίσκει, προσπερνώντας δείγματα που της δείχνουν θετικές συμπεριφορές του.

Το να θέτουμε σε αξιολόγηση κάποιον ώστε να τον εμπιστευτούμε βασίζεται στη σκέψη μας ότι δεν αξίζει την εμπιστοσύνη μας εκτός και αν μας αποδείξει το αντίθετο(!). Στηρίζεται λοιπόν στις προκαταλήψεις μας και τη δυσπιστία μας, που σίγουρα είναι αρνητικές προδιαγραφές στη σχέση μας με τον άλλον. Από την άλλη, η πίστη στον άλλον και η αυτονόητη εμπιστοσύνη αφήνει και τους δυο ελεύθερους να λειτουργήσουν και να υπερβούν τις δυνατότητές τους μέσα στη σχέση. Τι έχει συμβεί με αυτούς που εμπιστευτήκαμε τελικά; Πρώτα εμπιστευτήκαμε και μετά συνεργαστήκαμε ή η αυθόρμητη εμπισοσύνη βοήθησε τον άλλον να συνεργαστεί και να σταθεί συνεπής στη θέση του; Την κέρδισαν την εμπιστοσύνη μας ή χαρίζοντας την εμείς γενναιόδωρα, ως αποτέλεσμα αυτής της γενναιοδωρίας μας, ανταποκρίθηκαν θετικά;