Δε θα αναφερθώ εγώ στα πέντε στάδια του πένθους, δε θα δώσω
ορισμό ούτε συμπτώματα και χαρακτηριστικά του πένθους. Θα δω το πένθος σε ένα
άλλο επίπεδο, αναρωτώμενη του τι ακριβώς πενθούμε στο πένθος…
Είναι προφανές νομίζω ότι η κατάσταση πένθους προϋποθέτει
μια απώλεια. Γι’ αυτό και πολύ συχνά μπορεί να βρισκόμαστε σε κατάσταση πένθους,
χωρίς να έχουμε να αντιμετωπίσουμε το
θάνατο, αλλά το τέλος μιας σχέσης. Μέσα από τη συστημική θεώρηση των πραγμάτων βλέπουμε
ότι η απώλεια αυτή συνδέεται πάντα με μια σχέση.
Στην περίπτωση του θανάτου, μπορεί να νιώθουμε τη θλίψη για
το άτομο που χάσαμε, αισθανόμενοι άσχημα για αυτά που ο ίδιος χάνει μέσα από
την απώλεια της ζωής του. Ή νιώθουμε άσχημα για το τι σημαίνει η απώλεια αυτού
στους δικούς του ανθρώπους. Τα συναισθήματα της συμπόνοιας, της ενσυναίσθησης,
της συμπάθειας. Τι ακριβώς όμως προκαλεί αυτή η απώλεια σε εμάς, στην ύπαρξή
μας και κάνει την κατάσταση του πένθους τόσο επώδυνη;
Βασικό μου σημείο για να καταλάβω τον άνθρωπο που πενθεί
είναι ότι μαζί με την απώλεια αυτού του ανθρώπου έρχεται και η αίσθηση απώλειας
μιας σχέσης. Χάνω έναν δικό μου άνθρωπο σημαίνει παράλληλα χάνω μια σημαντική
για μένα σχέση. Και η απώλεια αυτής της σχέσης γίνεται επώδυνη, γίνεται πένθιμη,
γιατί οδηγεί στην αίσθηση ότι χάνω κάτι
και από εμένα. Όσοι έχουμε πενθήσει νομίζω θα συμφωνήσουμε στην κοινή αυτή
αίσθηση του ‘κάτι από εμένα πέθανε’.
Και αυτό ίσως γίνεται πιο εύκολα κατανοητό, αν σκεφτούμε ότι με το θάνατο για
παράδειγμα των γονιών μου μπορεί να νιώθω ότι παύω να είμαι πλέον ‘γιος’, ‘κόρη’,
όπως μπορεί σε άλλες περιπτώσεις να νιώσω ότι παύω να είμαι ‘ο/η κολλητός/η
φίλος/η’ ή ‘ο αδερφός’ ή ‘αυτός/η που είναι
απαραίτητος για κάποιον’.
Σε κάθε σχέση μας, όπως γνωρίζουμε τον άλλον, γνωρίζουμε και
μια άλλη όψη του εαυτού μας. Στο πένθος μπορεί να αποσυγκροτηθούμε λοιπόν,
γιατί μπορεί να νιώσουμε ότι χάνουμε την επαφή με αυτήν την όψη του εαυτού μας.
Υπάρχουμε μέσα από τις σχέσεις μας και η
ίδια η σχέση μας με τον εαυτό μας εξαρτάται από τις σχέσεις μας με τους άλλους!
Μία θεραπευτική σχέση σε κατάσταση πένθους, θα μπορούσε να είναι
βοηθητική καθώς θα σταθεί ένας ‘ασφαλής’ χώρος για την εκτόνωση, έκφραση και
διερεύνηση όλων αυτών των συναισθημάτων. Στόχος στη συστημική ψυχοθεραπεία θα
ήταν η ανάδυση ενός νέου νοήματος για τη ζωή μας μετά την απώλειά μας και η διερεύνηση
ενός ‘νέου εαυτού’ που μπορεί να γεννιέται μέσα από την απώλεια αλλά και να
εξελίσσεται πέρα από αυτήν!
