Τον χωρισμό δεν τον συζητάς, τον ανακοινώνεις...!

Την τελευταία περίοδο μιλώ με αρκετούς ανθρώπους που βρίσκονται στη διαδικασία λήψης απόφασης χωρισμού. Άλλοι πιο κοντά στην απόφαση αυτή, άλλοι πιο μακριά, άλλοι στη διερεύνησή της και άλλοι στην υλοποίησή της!

Βλέπω ανθρώπους που μετά από μία μεγάλη διαδρομή έφτασαν στο σημείο να αξιολογούν ως αρνητική τη σχέση που έχουν σε ότι αφορά τους ίδιους και την προσωπική τους εξέλιξη. Συναισθήματα θυμού, πικρίας, νοσταλγίας, φόβου, ανασφάλειας και ενοχών συγκεχυμένα όλα μέσα τους, τους ωθούν όλο και περισσότερο στη λήψη αυτής της απόφασης. Και όταν αυτή η απόφαση έχει πλέον ληφθεί, πιάνω τον εαυτό μου να τους λέει: 'Τον χωρισμό δεν τον συζητάς, τον ανακοινώνεις!'

Απαραίτητη η συζήτηση, βασική και θεμελιώδης για το χτίσιμο της σχέσης, την επίλυση των διαφορών και την επικοινωνία με τον άλλον. Απαραίτητη για την εξέλιξη της σχέσης με τον άλλον, για το μοίρασμα και την συνύπαρξη. Τι νόημα όμως έχει αυτή, όταν έχουμε αποφασίσει να χωρίσουμε?

Εάν έχεις πράγματι αποφασίσει ότι επιθυμείς τον χωρισμό, παύεις να εστιάζεις στον άλλον και στη σχέση και εστιάζεις στον εαυτό. Στόχος σου δεν είναι η 'συμφωνία' με τον άλλον για την ορθότητα της απόφασής σου, αλλά η συμφωνία με τον εαυτό. Στόχος σου δεν είναι η συγκατάθεση του άλλου αλλά η ενημέρωσή του για το σημείο στο οποίο βρίσκεσαι. Ο χωρισμός λοιπόν είναι μια δική σου απόφαση και όχι μια κοινή απόφαση. Το σημείο στο οποίο επιδίωκες κοινές αποφάσεις το υπερέβησες με την απόφαση σου για χωρισμό. Η περίοδος κατά την οποία συζητούσες (ή τουλάχιστον θα έπρεπε να συζητάς) είναι η περίοδος που προσπαθούσες να αποφύγεις τον χωρισμό. Τώρα, εάν έχεις πλέον αποφασίσει να φύγεις, δεν συζητάς ... ενημερώνεις! Ο χωρισμός τόσο ως προς τη λήψη της απόφασης αλλά και ως προς την υλοποίησή του, είναι το πρώτο έμπρακτο βήμα προς τη διαφοροποίησή σου, έξω από τον κοινό σας χώρο.

Μπορεί όλο αυτό να είναι ίσως και αυτονόητο και προφανές, τόσο αυτονόητο όμως που ξεχνάμε συχνά να το 'βλέπουμε'. Και μέσα σ'αυτήν την έλλειψη επίγνωσης, βλέπω τους ανθρώπους να διαπραγματεύονται, να περιμένουν να πείσουν, να προσπαθούν να συγκεντρώσουν 'τεκμήρια' για να αγανακτήσουν και τον άλλον, προσμένοντας ότι αυτή η αγανάκτηση στην οποία θα τον ωθήσουν θα οδηγήσει στην κοινή συμφωνία του χωρισμού. Μια προσπάθεια να γίνουν όλο και πιο έντονα εχθροι μέσα στη σχέση, ώστε να μπορέσουν να χωρίσουν σαν φίλοι. Λιγάκι ειρωνικό και τραγικό, σωστά;

Όχι, όταν έχεις αποφασίσει να χωρίσεις, δεν περιμένεις την κατάλληλη στιγμή και τον κατάλληλο τρόπο για να μην πληγωθεί ο άλλος, γιατί ουσιαστικά χωρίζεις για αυτόν ακριβώς τον λόγο: επειδή έχεις συνειδητοποιήσει ότι ο ίδιος σου δεν μπορείς πλέον να συμβάλεις στην ευτυχία του άλλου. Όταν έχεις αποφασίσει να χωρίσεις, σκέφτεσαι το όφελος του εαυτού σου αποκομμένο από το όφελος του άλλου, γι' αυτό και φεύγεις. Όταν έχεις αποφασίσει να χωρίσεις, εύχεσαι και ο άλλος να μπορέσει να ορθοποδήσει και να βρει τον εαυτό σου, αλλά δε βλέπεις τον εαυτό σου κομμάτι αυτής της δικής του προσπάθειας.

Ας είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας και τα συναισθήματά μας. Χωρίζουμε για τον εαυτό μας και για κανέναν άλλον, εάν το αποδεχθούμε αυτό θα χωρίσουμε με αξιοπρέπεια και για εμάς και εν τέλει και για τον άλλον!

Διαβάστε επίσης: Ερωτευμένοι μια ζωή με τον ίδιο άνθρωπο;
                             Χώρισα ... έκανα καλά;

Να πάω σε ψυχολόγο;

Αναλόγως ποιον θα ρωτήσεις, θα πάρεις και διαφορετικές απαντήσεις.

-Οπωσδήποτε! 

....Θα σου πει ο/η σύζυγος, ο/η γονιός, ο/η σύντροφος, ο/η φίλος/η σου, εάν η ερώτηση τεθεί σε μια στιγμή έντασης. Τότε που θα είστε έξαλλοι και οι δύο, ο ένας με τη συμπεριφορά του άλλου, τότε που ο καθένας θα ψάχνει το πιο ισχυρό όπλο για να επιτεθεί στον άλλον και να τον λαβώσει.
Εκείνη τη στιγμή θα είναι μια απάντηση κυριαρχίας και δικαίωσης αυτού που ακούει την ερώτηση, γιατί γι'αυτόν η ερώτηση είναι όχι μόνο ένα μήνυμα αποδοχής του φταιξίματος σου αλλά και αποδοχής της ευθύνης όλης της δυσκολίας της σχέσης πάνω σου. Τότε αυτή η ερώτηση αφήνει τον άλλον, αμέτοχο από το πρόβλημα στη σχέση σας και η απάντηση το επισφραγίζει αυτό.

- Να πάω σε ψυχολόγο;
- Σε καμία περίπτωση! ...Αυτός να πάει!

....Θα σου πει ο σύμμαχος σου, το αφτί που σε ακούει, ο ώμος που στηρίζεσαι και λες τα παράπονα σου. Αυτή θα είναι η απάντηση αυτού που έχεις μοιραστεί μαζί του τον πόνο σου, το παράπονο σου, τον καημό σου, την αδικία σου και μαζί με όλα αυτά και τον θυμό σου. Εκείνη τη στιγμή θα είναι μια απάντηση συμμαχίας προς εσένα και επίθεσης απέναντι σ'αυτόν που παρουσιάζεις ότι σε ταλαιπωρεί. Θα σου αρέσει η απάντηση, θα σε δικαιώσει, θα ενισχύσει τη σχέση σου μαζί του, θα σε απαλλάξει από το βάρος της ευθύνης .. θα σε βοηθήσει στη σχέση σου μ'αυτόν που έχεις το πρόβλημα;

- Να έρθω σε ψυχολόγο;
- Γιατί το λες αυτό;

....Θα σου πει ο ψυχολόγος.
Και κάνοντας το αυτό, απαντώντας με ερώτηση δηλαδή, στρέφει την ερώτηση προς τον εαυτό σου. Γιατί γνωρίζει ότι η πρόθεση  δεν είναι ούτε να αναλάβεις εξολοκλήρου την ευθύνη του προβλήματος σου ούτε να την αποποιηθείς .... αλλά να βοηθηθείς. Και για να αρχίσεις να βοηθιέσαι πρέπει πρώτα να προσδιορίσεις το πρόβλημα αλλά και τους τρόπους διαφυγής από αυτό,  μέσα από τα δικά σου μάτια.

Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία προϋποθέτει είτε την επιθυμία για αυτοδιερεύνηση και αποδοχή μιας κατάστασης, είτε την επιθυμία για προσωπική αλλαγή. Δυστυχώς, όσες ώρες συνεδριών και αν συζητάμε στον καναπέ της συνεδρίας για τις δυσκολίες που μας προκαλεί ο άλλος, συζητώντας εμείς μεταξύ μας για τον άλλον.... ο ΑΛΛΟΣ δεν αλλάζει! Η συζήτηση επιδιώκει μία δική μας αλλαγή ως αυτοσκοπό. Ίσως μια δική μας αλλαγή, να προκαλέσει και αλλαγή στο περιβάλλον μας  και στον άλλο. Αλλά αυτό θα έρθει ως φυσικό αποτέλεσμα χωρίς να είναι ο στόχος μας.

Ο ψυχολόγος θα σου ζητούσε να αναρωτηθείς αν θέλεις να δεις εσύ τη δική σου συμμετοχή στα προβλήματά σου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η επίλυση του εξαρτάται μόνο από αυτό.
Θα σου ζητούσε να δεις, αν θέλεις να αξιοποιήσεις την ύπαρξη του προβλήματος, για την δική σου προσωπική ανάπτυξη, Εάν παράλληλα νιώθεις ότι είναι κατάλληλη στιγμή για σένα να καταβάλεις αυτήν την ενέργεια που απαιτεί μια επιδίωξη αλλαγής σου..... και αν ναι, τότε γιατί όχι; Θα σε προσκαλούσε!



επικοινωνείστε μαζί μου ...

Το βλέμμα!

Προετοιμαζόμαστε στην επαφή μας με τους άλλους. Ψάχνουμε τα πιο εύστοχα λόγια για να εκφράσουμε αυτά που θέλουμε, χρησιμοποιούμε το σώμα μας ως εργαλείο, ντυνόμαστε κατάλληλα για να παρουσιαστούμε στον άλλον  ... ρούχα, λόγια, σώμα, επιλέγουμε τα κατάλληλα, μέσα από ένα ρεπερτόριο ανάλογα με το τι νιώθουμε ότι θα εκφράσει καλύτερα το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε ...κάτι πάνω μας μένει όμως ακατέργαστο χωρίς δυνατότητα 'σκηνοθέτησης' ....το βλέμμα. Δεν μπορείς να το χειριστείς, να το παραλλάξεις, θα εκφράζει αυτό που είσαι εκείνη τη στιγμή- πολλές φορές ακόμα και αυτό που εσύ ο ίδιος σου δεν ξέρεις. Δε θα κρύψει, δε θα προσθέσει τίποτα πέρα από αυτό που πραγματικά είσαι.

Πώς να αλλάξουμε τον άλλον

Αν το τζίνι σας προσέφερε τρεις ευχές σε ότι αφορά τις σχέσεις σας τι θα ευχόσασταν; Οι περισσότεροι νομίζω θα συμπεριλαμβάναμε μια αλλαγή που έχει να κάνει με τον άλλον … Να γίνει πιο βοηθητικός, πιο συνεργάσιμος, να σταματήσει τη γκρίνια, να γίνει πιο τρυφερός. Όσο όμως δεν υπάρχουν τζίνι και μαγικά ραβδάκια, ο μόνος τρόπος να αλλάξει ο άλλος, είναι η δική μας αλλαγή!

Αποτελεί συνήθεια στην καθημερινότητά μας η αναζήτηση των δυσκολιών μας. Ιδίως στις σημαντικές σχέσεις μας. Και είναι συνήθως πιο εύκολο να εντοπίσουμε ‘τα λάθη’ του άλλου από τα δικά μας, για τον ίδιο λόγο που η παρατήρηση του άλλου είναι πιο εύκολη από την αυτοπαρατήρησή μας. Εντοπίζουμε λοιπόν τα λάθη του άλλου. Επόμενο βήμα; Υπομονή ίσως…. Όσο όμως  ‘υπομένουμε’ τόσο συνήθως αυτό που μας ενοχλεί, ως δια μαγείας γίνεται πιο έντονο. Υπομένουμε εμείς επιμένει πιο έντονα αυτό. Όχι, δεν είναι η κακή μοίρα μας που φταίει, συνήθως αυτό που συμβαίνει στους ‘υπομονετικούς’ ανθρώπους είναι ότι στην προσπάθειά τους να κάνουν υπομονή, προσηλώνουν την προσοχή τους σ’ αυτό που με τόσο κόπο προσπαθούν να υπομείνουν, με αποτέλεσμα να το υπερμεγενθύνουν.  ‘Διαβάζουν’ στη συμπεριφορά του άλλου διαρκώς το λάθος του, καθώς εφόσον βρίσκονται στη ‘μάχη της υπομονής’ πρέπει να δώσουν περιεχόμενο σ’ αυτήν.

Κάποια στιγμή και η υπομονή τελειώνει και τότε αρχίζει η δράση. Η δράση αυτή διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και από σχέση σε σχέση. Επισημάνσεις, παρατηρήσεις, γκρίνια, κριτική, παράπονα, επιθέσεις. Η μορφή της δράσης διαφορετική, το αίτημα όμως το ίδιο: να σταματήσει ο άλλος να κάνει αυτό που κάνει. Τι ακολουθεί; Συνήθως απογοήτευση. Είτε γιατί η προσδοκώμενη αλλαγή του άλλου δεν έρχεται είτε επειδή έρχεται αλλά δε διαρκεί για πολύ.

Γιατί να είναι τόσο κλασσική αυτή η κατάληξη στις προσπάθειες  μας για αλλαγή στις συμπεριφορές του άλλου; Ίσως επειδή το θέμα δεν είναι να γνωστοποιήσουμε στον άλλον τι θέλουμε να αλλάξει. Αν αυτή είναι η πρόθεσή μας, μια απλή αναφορά ή περιγραφή είναι αρκετή. Ίσως ο άλλος όμως να μην αλλάζει, όχι επειδή δεν ξέρει τι μας ενοχλεί, αλλά επειδή δεν μπορεί στις συγκεκριμένες συνθήκες της σχέσης (το ‘δε θέλει’ ας το δούμε λίγο από τη ματιά του ‘δεν ξέρει πώς’).

Το ερώτημα λοιπόν ‘πώς θα αλλάζαμε στον άλλον αυτά που μας ενοχλούν’ μετατρέπεται σε ‘κάνοντας τι θα βοηθούσαμε τον άλλον να τα αλλάξει’. Και έτσι έχουμε αμέσως συμπεριλάβει στην προσπάθειά μας τον εαυτό μας. Η προσδοκώμενη αλλαγή δεν είναι η δική του αλλά η δική μας. Τι θα μπορούσαμε να αλλάξουμε στη δική μας συμπεριφορά ώστε να βοηθήσει στην αλλαγή του άλλου; Τις περισσότερες φορές οι συμπεριφορές που μας ενοχλούν στον άλλον, έρχονται ως απάντηση σε δικές μας συμπεριφορές, οι οποίες δικές μας απαντούν σε προηγούμενες του άλλου … και πάει λέγοντας. Τι θα γινόταν λοιπόν, αν αντί να ψάχνουμε αν η κότα έκανε το αβγό, αποφασίζαμε με μια δική μας αλλαγή να σπάσουμε αυτές  τις αλυσιδωτές συμπεριφορές επικοινωνίας μας; Αν για παράδειγμα, στο φίλο που μας εκνευρίζει με την επιμονή του στο να ακούγεται η γνώμη του, αντί να εναντιωνόμασταν γινόμασταν απλά αδιάφοροι; Ή στη γκρίνια της συζύγου αντί να υπεκφεύγουμε κουρασμένοι, δίναμε βαρύτητα στους μονολόγους της και δείχναμε ενδιαφέρον; Ίσως και τίποτα … σίγουρα όμως αντιδρώντας με τον ίδιο τρόπο όπως πάντα, το ‘ίσως τίποτα’ είναι ‘σίγουρα τίποτα’. Γιατί είναι λιγάκι ανόητο επαναλαμβάνοντας το ίδιο πράγμα να περιμένουμε διαφορετικά αποτελέσματα!

Τι πενθούμε στο πένθος....;

Δε θα αναφερθώ εγώ στα πέντε στάδια του πένθους, δε θα δώσω ορισμό ούτε συμπτώματα και χαρακτηριστικά του πένθους. Θα δω το πένθος σε ένα άλλο επίπεδο, αναρωτώμενη του τι ακριβώς πενθούμε στο πένθος…

Είναι προφανές νομίζω ότι η κατάσταση πένθους προϋποθέτει μια απώλεια. Γι’ αυτό και πολύ συχνά μπορεί να βρισκόμαστε σε κατάσταση πένθους,  χωρίς να έχουμε να αντιμετωπίσουμε το θάνατο, αλλά το τέλος μιας σχέσης. Μέσα από τη συστημική θεώρηση των πραγμάτων βλέπουμε ότι η απώλεια αυτή συνδέεται πάντα με μια σχέση.

Στην περίπτωση του θανάτου, μπορεί να νιώθουμε τη θλίψη για το άτομο που χάσαμε, αισθανόμενοι άσχημα για αυτά που ο ίδιος χάνει μέσα από την απώλεια της ζωής του. Ή νιώθουμε άσχημα για το τι σημαίνει η απώλεια αυτού στους δικούς του ανθρώπους. Τα συναισθήματα της συμπόνοιας, της ενσυναίσθησης, της συμπάθειας. Τι ακριβώς όμως προκαλεί αυτή η απώλεια σε εμάς, στην ύπαρξή μας και κάνει την κατάσταση του πένθους τόσο επώδυνη;

Βασικό μου σημείο για να καταλάβω τον άνθρωπο που πενθεί είναι ότι μαζί με την απώλεια αυτού του ανθρώπου έρχεται και η αίσθηση απώλειας μιας σχέσης. Χάνω έναν δικό μου άνθρωπο σημαίνει παράλληλα χάνω μια σημαντική για μένα σχέση. Και η απώλεια αυτής της σχέσης γίνεται επώδυνη, γίνεται πένθιμη, γιατί οδηγεί στην αίσθηση ότι χάνω κάτι και από εμένα. Όσοι έχουμε πενθήσει νομίζω θα συμφωνήσουμε στην κοινή αυτή αίσθηση του ‘κάτι από εμένα πέθανε’. Και αυτό ίσως γίνεται πιο εύκολα κατανοητό, αν σκεφτούμε ότι με το θάνατο για παράδειγμα των γονιών μου μπορεί να νιώθω ότι παύω να είμαι πλέον ‘γιος’, ‘κόρη’, όπως μπορεί σε άλλες περιπτώσεις να νιώσω ότι παύω να είμαι ‘ο/η κολλητός/η φίλος/η’ ή ‘ο αδερφός’ ή ‘αυτός/η  που είναι απαραίτητος για κάποιον’.

Σε κάθε σχέση μας, όπως γνωρίζουμε τον άλλον, γνωρίζουμε και μια άλλη όψη του εαυτού μας. Στο πένθος μπορεί να αποσυγκροτηθούμε λοιπόν, γιατί μπορεί να νιώσουμε ότι χάνουμε την επαφή με αυτήν την όψη του εαυτού μας. Υπάρχουμε μέσα από τις σχέσεις μας και η ίδια η σχέση μας με τον εαυτό μας εξαρτάται από τις σχέσεις μας με τους άλλους!

Μία θεραπευτική σχέση σε κατάσταση πένθους, θα μπορούσε να είναι βοηθητική καθώς θα σταθεί ένας ‘ασφαλής’ χώρος για την εκτόνωση, έκφραση και διερεύνηση όλων αυτών των συναισθημάτων. Στόχος στη συστημική ψυχοθεραπεία θα ήταν η ανάδυση ενός νέου νοήματος για τη ζωή μας μετά την απώλειά μας και η διερεύνηση ενός ‘νέου εαυτού’ που μπορεί να γεννιέται μέσα από την απώλεια αλλά και να εξελίσσεται πέρα από αυτήν!